سامانه پژوهشی –
تاثیر هوش عاطفی بر رفتار شهروندی سازمانی در سازمان تامین اجتماعی کاشان- قسمت …
Posted On اکتبر 7, 2020
فارح[۱۱۷] و همکاران (۱۹۹۷:۴۲۲)به نقل از آلیسا[۱۱۸](۲۰۰۸) مولفه‌های رفتار شهروندی سازمانی را در قالب؛ آداب اجتماعی، نوع دوستی وجدان کاری، هماهنگی میان فردی[۱۱۹] و محافظت از منابع سازمانی[۱۲۰] مورد بررسی قرار دادند. همچنین گراهام(۱۹۹۱:۲۵۰) نیز در ادبیات رفتار شهروند سازمانی به سه بعد؛ اطاعت[۱۲۱]، وفاداری و مشارکت اشاره کرده است.
نت میر[۱۲۲](۱۹۹۷) نیز رفتار شهروند سازمانی را به چهاردسته‌ی جوانمردی، آداب اجتماعی، وجدان کاری و نوع دوستی تقسیم نموده است(مقیمی، ۱۷۲:۱۳۸۴).
اما کاربردی ترین دسته بندی از رفتار شهروند سازمانی متعلق به ارگان می‌باشد ادبیات نظری حاکی از این امر است که هم اکنون بیشتر پژوهش‌های مربوط به رفتار شهروندی سازمانی با توجه به مدل اورگان انجام می‌شود(جرج و رینو[۱۲۳]،۲۰۰۶؛ به نقل از محجوب و همکاران،۴۶:۱۳۹۰).
ارگان پنج بعد رفتارشهروندی سازمانی را اینگونه بیان می‌کند: (اپل بام و همکاران. ۲۰۰۴: ۱۹)
۱- بعد وجدان کاری(وظیفه شناسی)۲- بعد نوع دوستی۳- بعدآداب اجتماعی(فضیلت شهروندی)۴- بعد جوانمردی ۵- بعد نزاکت (احترام و تکریم)
وجدان کاری(وظیفه شناسی):
بعد وظیفه شناسی نمونه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. و در آن اعضای سازمان رفتارهای خاصی را انجام می‌دهند که فراتر از حداقل سطح وظیفه‌ای مورد نیاز برای انجام آن کار است ارگان همچنین معتقد است افرادی که دارای رفتار شهروندی مترقی هستند در بد‌ترین شرایط وحتی در حالت بیماری و ناتوانی هم به کار خود ادامه می‌دهند که این نشان دهنده وظیفه شناسی بالای آنهاست (ارگان. ۱۹۸۸: ۹).
نوع دوستی:
دومین بعد رفتار شهروندی یعنی نوع دوستی به رفتارهای مفید و سود بخشی از قبیل ایجاد صمیمیت-همدلی ودلسوزی میان همکاران اشاره دارد که خواه به شکل مستقیم ویا غیر مستقیم به کارکنانی که دارای مشکلات کاری هستند کمک می‌کند. البته برخی از صاحب نظران رفتار شهرشهروندی مانند پودساکف، ابعاد نوع دوستی و وظیفه شناسی را در یک طبقه قرار می‌دهند و از آنها به عنوان رفتارهای کمکی نام می‌برند(همان).
آداب اجتماعی (فضیلت شهروندی):
بعد سوم رفتار شهروندی که فضیلت مدنی نام دارد شامل رفتارهایی از قبیل حضور در فعالیت‌های فوق برنامه واضافی آن هم زمانی که این حضور لازم نباشد. حمایت از توسعه وتغییرات ارائه شده توسط مدیران سازمان و تمایل به مطالعه کتاب، مجلات، افزایش اطلاعات عمومی واهمیت دادن به نسبت پیوسته و اطلاعیه در سازمان برای آگاهی دیگران می‌شود. بر این اساس گراهام معتقد است یک شهروند سازمانی خوب نه تنها باید از مباحث روز سازمان آگاه باشد بلکه باید درباره آنها اظهار نظر کندودر حل آنها نیز مشارکت فعالانه داشته باشد (همان: ۱۲).
جوانمردی:
جوانمردی چهارمین بعد رفتار شهروندی است. که به شکیبایی در برابر موقعیت‌های مطلوب ومساعد- بدون اعتراض- نارضایتی و گلایه مندی اشاره می‌کنددر این بعد از رفتارشهروندی سازمانی به میزان تحمل پذیری کارکنان اشاره دارد تا بتوانند در محیط کاری سالمی فعالیت کنند. واینکه افراد بتوانند در موقعیت‌های مختلف عکس العمل مناسبی از خود بروز دهند(همان: ۱۰).
نزاکت(احترام وتکریم):
آخرین بعد رفتار شهروندی سازمان احترام وتکریم است. این بعد بیان کننده نحوه رفتار افراد با همکاران و سرپرستان و مخاطبان سازمان است. افرادی که در سازمان با احترام وتکریم با دیگران رفتار می‌کنند دارای رفتار شهروندی مترقی هستند.
ارگان بعد از برشمردن این ابعاد یادآوری می‌کند که هر پنج بعد رفتار شهروندی ممکن است هم زمان ظهور پیدا نکنند مثلا افرادی که ما فکر می‌کنیم دارای بعد وظیفه شناسی تاکتیکی برای تحت فشار قرار دادن مدیران سازمان باشد. یعنی کارکنان سعی می‌کنند تا با انجام این اعمال بر روند تصمیم‌گیری مدیران سازمان برای ارتقاع ویا اعطاء پاداش به آنها تاثیر گذارند در این حالت کارکنان سازمان از (سرباز خوب) به (هنرپیشه خوب) برای سازمان تبدیل می‌شوند (کاسترو[۱۲۴] و همکاران، ۲۰۰۴: ۳۰).
بر اساس بررسی‌هایی که در مبانی نظری پژوهش درارتباط با رفتار شهروندی صورت پذیرفت، به طور کلی شاخص‌ها وابعادی که توسط نویسندگان مختلف برای تبیین رفتارشهروندی سازمانی ارایه شده بود،گردآوری شده ودر جدول زیر خلاصه شدند:
جدول۲-۱:ابعاد مختلف ارائه شده برای رفتار شهروندی سازمانی از سوی نظریه پردازان (شیخ اسمعیلی،۷۷:۱۳۹۰)
| ردیف |
نام نویسنده |
سال |
ابعاد پیشنهادی برای رفتار شهروندی سازمانی |
| ۱ |
اسمیت،ارگان،نیر |
۱۹۸۳ |
۱- نوع دوستی ۲- تعهد وپذیرش عمومی |
| ۲ |
ویلیامز،پادساکف، هوبر |
۱۹۸۶ |
۱- نوع دوستی ۲- وجدان کاری غیر شخصی ۳- حضور در کار |
| ۳ |
| برای دانلود متن کامل این فایل به سایت torsa.ir مراجعه نمایید. |