کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 148

آبی از کسی گرم نشدن-بهره‌ای از کسی نبردن

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

عینک ذره بینی بسیار قوی

تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش

جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی

پینکی رفتن-چرت زدن
راه اندازی-راه انداختن

 

جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

برخورد-بهم خوردن-تصادف
پنجول زدن-با ناخن های دست روی تن کسی را خراش دادن
بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

خواری و زاری-پریشان حالی
دبوری-بی سر و پایی-ولگردی
چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود

دماغ چاقی-احوال پرسی

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

بی همه چیز-آدم بد جنس-نادرست-کسی که صفت خوبی ندارد

زبان مو درآوردن-بسیار گفتن و نتیجه نگرفتن

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

دال به دال-پشت سر هم

اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)

خرجی-پول لازم برای گذران روز
چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن

حرف دو نبش-نگا. حرف پهلودار

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

زیر سر داشتن-آماده شدن

جاده کوبی-راه صاف کردن

بلا به دور-بلاها دور باد

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

افسارگسیخته-سرکش

 

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

 

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

تنگ کلاغ پر-نزدیکی های صبح

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

ارباب حجت-اهل منطق

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

آفتابه خرج لولهنگ کردن-چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن

بازرس-مامور بررسی و کنترل

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان

 

دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن
آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

زدن به کمر کسی-نوعی نفرین و دشنام است

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد
 

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

 

دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن

پیگرد-پی گیری-تعقیب
بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن
اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس

دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

پُخت کردن-پختن

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

چرخ گوشت-چرخ گوشت خرد کنی

آخش درآمدن-از درد نالیدن

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

جریحه دار-زخمی-دل شکسته-رنجیده
زاق-چشم زاغ چشم

دری وری گفتن-سخنان نامربوط گفتن-چرند و پرند گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

جا نیاوردن-کسی را نشناختن

آقام که شما باشید(خدمت شما عرض کنم)

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

 

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

 
پس گردنی-زدن با کف دست به پشت گردن کسی
چاسان فاسان-آرایش-بزک

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

پُرتابل-قابل حمل

دل و دماغ-دل و حوصله

بی مناسبت-نابجا-نامربوط

 

چانه لغ-نگا. چانه شل

آمد(فرخندگی، خوش‌قدمی)

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا

 

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

خال-نقطه ی سیاه-لکه
خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن

 

راسته چینی-چیدن ساده و آسان

 

پا بر چین رفتن-آهسته و آرام با نوک پا رفتن
تو جوال رفتن با کسی-با کسی به مبارزه برخاستن
دو به هم زنی-دو به هم اندازی

پی پیش-کسی که نوبت دوم بازی مال او است

راه آمدن-سازش کردن-همراهی کردن

پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن

فرسوده و خراب شدن

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن
دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

آستین تر داشتن-بسیار گریه کردن
به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

 

اشک تمساح-گریه ی دروغین

جناغ شکستن-شرط بندی کردن با جناغ مرغ

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن

آب شدن و به زمین فرو رفتن(دود شدن و به آسمان رفتن)

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

 

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

با هم خواندن-تطبیق کردن-هماهنگ بودن

 

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

حرف کسی در رو داشتن-دارای نفوذ بودن

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

دقه-دقیقه
دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

دست پاچه-شتاب زده-مضطرب
از بی‌کاری مگس پراندن(بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن)
خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن
 

آهو چشم(معشوق، شاهد)
راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن

چراغان شدن-جشن گرفتن

پدر کسی پیش چشمش آمدن-رنج و آزار بسیار دیدن

 
تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

آبِ کبود(آسمان)

بند آمدن-متوقف شدن

روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

جبهه ی جنگ-میدان جنگ

 

آب رفتن-بی‌اعتبار شدن-کوچک شدن

زور زدن-فعالیت زیاد کردن-به کار بردن زور و نیرو

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

دل به دل راه داشتن-احساس متقابل داشتن

بار خود را بستن-از منبعی استفاده کردن و توانگر شدن

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

دوا گُلی-دوا قرمز-پرمنگنات

آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

از خجالت آب شدن(بسیار شرمنده شدن)

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟
خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه

ازخودراضی-متکبر-خود پسند

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

چیل-آدم بد بیار
تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

چله نشینی-خانه نشینی

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

جزیی فروش-کسی که که کالا را در اندازه های کوچک می فروشد

 

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

آواز دادن(خواستن)

حرام و حرس-ریخت و پاش

جا گرفتن-مستقر شدن-پنهان شدن

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن
اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)
خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

در چاه افتادن-فریب خوردن

دو شاخه-چوب دو شاخه ی درخت که کودکان از آن تیرکمان می سازند-رابط میان وسیله ی برقی و پریز برق

دودی-اهل دود-سیگاری-تریاکی-معتاد به دخانیات

دلداری دادن-تسلی دادن

بغل زدن-زیر بازو گرفتن

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن
 

 

دوبلور-دوبله کننده

پشم ریختن-از میان رفتن توانایی و مقام

رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

حواس نداشتن-گیج و منگ بودن-حواس پرت بودن

چروک انداختن-چین انداختن

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص

از این دنده به آن دنده غلتیدن-از درد یا فکر و خیال نخوابیدن

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

پا روی هم انداختن-بی خیال بودن-بی توجه بودن

حاجی ارزانی-گران فروش

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

ازرق-چشم زاغ

 

آواز شدن(شهره شدن)

حشل-خطر

چار دستی-قمار چهار نفری

جهود ی-هودی-مقتصد

چک و چانه-کنایه از دهان

توالت کردن-آرایش کردن

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده
دون پاشیدن-دانه دادن به پرندگان-در باغ سبز نشان دادن-وعده دادن
پس نشستن-عقب نشینی کردن

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

تار و مار-متفرق-پراکنده

دندان-گاز

خیط کردن-نگا. خیت کردن
بامبه-توسری

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری
دنگ و دیوانه-خُل و احمق-سخت داغ

جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن

جِر خوردن-پاره شدن

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

البرز(بلندقامت، دلیر)

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

 
درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم

خدا روز بد نده-چشم بد دور-روز بد نبینید

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن
جست زدن-پریدن-خیز برداشتن

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

 

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری
آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

به تیر غیب گرفتار شدن-دچار حادثه ی ناگهانی شدن-ناگهانی فوت کردن

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

از گرد راه رسیده-تازه‌وارد-هنوز به کار دیگری نپرداخته

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

اشک کوه(یاقوت، لعل)

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن
خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد

رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

 
بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

 

آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

بریدن از هم-قطع رابطه کردن

آیینه‌ی اسکندری-آفتاب

 

دَدَر-بیرون-کوچه
حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی
در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن
حضرت فیل-شخصی موهوم با تیروی بسیار زیاد

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

راه اندازی-راه انداختن

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن
دک و دهن-دک و پوز

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق
اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

بازار سیاه-جایی که در آن اجناس غیر قانونی و گران می فروشند

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت
به لج انداختن-به لجاجت انداختن
چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

 

تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن

آبِ کبود-آسمان

زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن
داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن
حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

 
خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

 
زبان مو درآوردن-بسیار گفتن و نتیجه نگرفتن

چاله میدانی-صفت آدم های بی ادب و بی فرهنگ

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

الحق-به‌راستی-حقیقتن

بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

حساب کردن-پرداختن خرج

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

 

آواز دادن(خواستن)

آهو چشم(معشوق، شاهد)

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن

حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند

پشمالو-دارای موهای بسیار

باجه-جای بلیت فروشی

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا

بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن

انگشت به دندان گزیدن-متحیر شدن-حسرت خوردن

خاطرجمع شدن-مطمئن شدن

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

چس خوری-خست-بخل

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

 

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

حق گرفتن-نگا. حق بردن
خوش خوشک-یواش یواش-آهسته آهسته

بند کردن-محکم کردن