مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه ایرانی قسمت 355

دوری و دوستی-دوری برای دوام و پایداری دوستی لازم است

راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟

با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

دل کسی آمدن-دل آمدن

چوب زدن-با چوب تنبیه کردن

حال کردن-لذت بردن

 

دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

از پارو بالا رفتن پول(ثروت بسیار داشتن)

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

جراندن-جر دادن-پاره کردن

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن

چو انداختن-شایعه پراکندن

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

پیش پیش-جلو جلو

چای کاری-کشت و زرع چای

آشنا روشنا(دوست آشنا)

پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن
تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

 

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

 

زبان ریختن-سر و زبان داشتن-با چرب زبانی و شیرین سخنی کار خود را کردن

زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

 

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

 

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد
پیه آوردن-چاق شدن

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

زیر جلکی-پنهانی
خون کسی در نیامدن-بی نهایت خشمگین بودن

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

خلاص-تمام شد-مُرد

جوش زدن-عصبانی شدن-داد و فریاد بیجا زدن
دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن

 

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

دستمالی-دست مالیدن

 

جزاندن-آزار و اذیت کردن

برزخ شدن-ناراحت شدن

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

 

خاصه-هر چیز ممتاز و از جنس عالی

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

چُغُل-سخن چین

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

تک و دو-دوندگی-درماندگی
چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره
چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

دزدیده نگاه کردن-زیر چشمی نگریستن-بدون آن که طرف بداند او را زیر نظر گرفتن

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

رومیزی-منسوب به میز

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن
بادپا-تند رو-تیز تک

حق نشناس-نا سپاس

 
تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

اتوکشیده(با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب)

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

 
خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن
استخوان‌فروش(ستایشگر آبا و اجداد)
چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن
پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن

حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

این خاکدان-دنیا

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

 

 

 
پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

 

جان من و جان شما-سوگند به جان من و شما

برگشتن ورق-دگرگون شدن اوضاع-تغییر کردن حال و احوال

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل
بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

آلکلی-معتاد به الکل

درز گرفته-کوتاه کرده

دود گرفتن-پُک زدن

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب
 

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر

جاهل پسند-چیزی که جوان

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

تَپ تَپ-آواز خوردن چیزی به چیز نرم

پُرتابل-قابل حمل

پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

 

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

خوشوقت شدن-شاد شدن-راضی شدن

آب تاختن(پیشاب کردن)
داداشی-برادر در زبان کودکان

اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)
تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن
آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

از ریخت افتادن(تناسب خود را از دست دادن، بی‌جلا و جلوه شدن)

خستگی در کردن-استراحت کردن

دود-دخانیات-مواد مخدر

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

جَخت آمدن-دومین عطسه که با آن به کار ادامه می دهند

تَپ تَپ-آواز خوردن چیزی به چیز نرم

بچه ی-اهل ِ

چشم گود شدن-لاغر شدن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

 

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره
خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن
پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

 

دو آمدن-دور برداشتن-شاخ و شانه کشیدن-قیافه گرفتن

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

حق گرفتن-نگا. حق بردن

چشم انداز-منظره

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی
آواز خر در چمن-آواز ناخوش و گوش‌خراش

خود را بستن-پول دار شدن

روغن زرد-روغن حیوانی

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

چنگولک-سست و ضعیف
ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

 

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

به خط کردن-به صف کشیدن

اجابت کردن معده-قضای حاجت

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی

 

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن
رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)
پروار-فربه-چاق
درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

داو-نوبت بازی

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده
آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

 

خیس شدن-تر شدن
خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

آب نخوردن(درنگ نکردن)

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

 
دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

انداختنی(جنس نامرغوب)

تریت- تلیت

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

تپه گذاشتن-بول کردن

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

دل خالی کردن-کین خود را گرفتن-از رنج دشمن شاد شدن
ریغماسی-ضعیف و مردنی-مریض و کم مقاومت

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

دور و بر-اطراف-پیرامون

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال
خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

 

اشک تمساح-گریه ی دروغین

ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

 
چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

ترکمون زدن یا کردن-دست به آب رساندن-ناشیانه کاری را انجام دادن-زاییدن
چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی

بد تا کردن-بد رفتار کردن-بد معامله کردن

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

چین و چوروک-چین و شکن

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)

 

عینک ذره بینی بسیار قوی

پُر پشت-انبوه-بسیار روییده

چهار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر

زبان بازی-چرب زبانی-لفاظی-چاپلوسی

 

زبیل-آشغال-زباله

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

بی اُرس و پرس-بی مقدمه

 
جِر خوردن-پاره شدن
 

دسته جمعی-باهم-گروهی

 
از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)
چُس افاده-افاده ی بی جا

چیلک دان کسی را تکاندن-کسی را وادار با افشای رازش کردن

از عزا در آوردن-به دوره‌ی عزاداری پایان دادن

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

بدلی-تقلبی-جنس بد

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

انگشت بلند کردن(اجازه‌ی سخن خواستن)

 

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)
درآمد-مقدمه ی سخن و نوشته یا قطعه ی از موسیقی
 

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن
 

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

 

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو
راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا

 

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار

جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

 

خود را خوردن-رنج بردن

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)

آویزان کسی شدن(طفیلی کسی شدن)

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم

 
دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

پِق-صدای خنده ی ناگهانی
پت پتی-موتور سیکلت

چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

پشت رو-وارونه

از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

آیَم سایَم(گاه‌کاهی)

حلال-زن یا شوهر

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن

تو جوال رفتن با کسی-با کسی به مبارزه برخاستن

 

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

خیرات کردن-چیزی را
جایی-مستراح-توالت

به حساب-مثلا-یعنی

راه آمدن-سازش کردن-همراهی کردن

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی
جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

زیر چاقی-مهارت

 
تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو

جغجغه-بازیچه ای برای کودکان که چون آن را به حرکت در آورند صدا می کند

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

 

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن

بَر و بیابان-دشت و صحرا

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

دمپایی-کفش راحتی خانه

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه
چو انداختن-شایعه پراکندن

رفتن تو هم-به فکر فرو رفتن-غمگین شدن-پریشان خاطر شدن

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته

پشه زدن-نیش زدن پشه

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن
انداختن(فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران، درست کردن)

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

دلچسب-دلپذیر-مقبول

 
آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

دستمال کاغذی-قطعات کوچک کاغد که به جای دستمال پارچه ای به کار می برند

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

دنگ و دیوانه-خُل و احمق-سخت داغ

 

پرداخت کردن-صیقل دادن-جلا دادن
اجاق کسی کور بودن(نازا بودن، بی فرزند بودن)

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

خاک به سر شدن-مصیبت زده شدن-داغ دیدن-از فدر و اعتبار افتادن

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

 

ابرو زدن(رضا دادن، اشاره کردن)

ته دار-پایه دار

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن
دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

رعیت داری کردن-حراست کردن از زیردستان-مورد نوازش و محبت قرار دادن زیردستان

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد