در ۱۱ کیلومتری شهر نیر، در کنار روستای کورعباسلو در استان اردبیل قلعه اسرارآمیزی به نام بوینی یوغون قرار داره که گویی گردن کلفت منطقه بوده و آدم‌هایی که به اون وارد می‌شدن رو می‌خورده! (در زبون آذری «بوینی یوغون» به معنی «گردن کلفت» است.)
محلی‌ها بر این باور هستن که صدها سال پیش، مردمانی که به روستای کورعباسلو در استان اردبیل می رفتن، پس از بازدید از قلعه باستانی بوینی یوغون به صورت به طور کامل مرموز و اسرارگونه ای پنهون می شدن.
چون معلوم نبود که چه بر سر این افراد اومده، محلیان می گفتن گویی این قلعه اونا رو بلعیده س! با ادامه داشتن این روند، کم کم این دژ در میان اهالی داهات به قلعه آدم خوار مشهور شد و داستانای خیلی زیاد و بسیار زیادی درباره اون دهن به دهن در میان مردم محلی پیچید.
البته وقتی علم بشر پیشرفت می‌کنه، کم‌کم افسانه‌ها و داستان‌های خیالی هم از بین می‌روند و مردم دلیل اصلی خیلی از اتفاقات رو کشف میکنن. مثلا معمای این قلعه مخوف رو محققان انگار حل کردن. به دلیل صعب العبور بودن راه، گاه گردشگران از اون طرف قلعه و تپه بر می گشتن که اینجور تصور می شد رفتگان دیگه برنگشتند.
در واقع قلعه بوینی یوغون هم مانند خیلی از مکانای تاریخی اسرار آمیز، خرافات زیادی داره و شاید دلیلش رو بشه متروک موندن اون به مدت طولانی دونست. قلعه بوینی یوغون که از مهم‌ترین قلعه های قبل از تاریخ اسلام در ایرانه هم از قصه پردازیای محلیان که اونا هم انتقال دهنده داستانای اجدادشان هستن، محفوظ نمونده.
این قلعه معماری سنگی بسیار جذابی داره که در دنیا کم‌نظیره و باعث شده قلعه بوینی یوغون به سایت موزه روباز باستان‌شناسی در کشور تبدیل شه.
سنگ‌های بزرگ به ضخامت ۲ تا ۵ متر واسه مراقبت از اهالی قلعه چیده شده‌ان. دیواره‌های سنگی‌ای به ارتفاع حدود ۳۰۰ متر قلعه رو از دو جناح شمال و جنوب غیرقابل نفوذ کرده‌ان. جناح‌های قابل نفوذ هم با دیواره هایی از سنگ و ساروج به شکل غیرقابل نفوذ درآمده بوده‌ان که حالا از اون دیواره ها جز نشونه‌هایی چیزی باقی نمونده.
واسه بالا رفتن از کوه و قلعه پله‌هایی هست که حاصل تراش سنگ‌ها هستش و صعود به قلعه رو بسیار آسون کرده اما گذر از بعضی قسمت‌ها کار صخره‌نوردانه.
بالای این کوه سنگی ۶ حوضچه (آب‌انبار) دست‌ساز هست که حاصل تراش سنگ از کف قلعه س و این نشون از توانایی و هنر ساکنان در تراش و کندن کوه داره و انگار آب باران و برف در اونا ذخیره شده و مورد استفاده ساکنان قلعه قرار می‌گرفته.
اهالی داهات فکر میکنن این حوضچه‌ها عمقی بیشتر از اون چیزی که دیده می‌شه، دارن و منابع آبی زیادی در اونا ذخیره می‌شه. جوی‌های کوچیک سنگی روی صخره‌های قلعه دیده می‌شه که واسه هدایت برفاب و باران به حوضچه تراش خورده‌ان.
کلی مصالح به کار رفته در این دژ سنگ و ساروجه. ملاط ساروج خوب توانایی خود رو در طول تاریخ به عنوان چسباننده سنگه ها نشون داده. البته واسه فضاهای داخل قلعه از مصالحی چون آجر و خشت هم استفاده شده.
تاریخ ۴۰۰۰ ساله
آثار به جا مونده در این مکان نشون از تاریخ ۴هزار ساله دوران مفرغ و آهن داره.
دوران اشکانی، همزمان با جنگ‌های ایران و روم دوره رونق این قلعه بوده و جالبه که قلعه در این دوره بیشتر از اون‌که کاربرد نظامی داشته باشه محل سکونت بوده.
کارشناسان فکر می کنن وسعت بالغ بر ۳۰۰ هکتار و چندلایه‌ای بودن قلعه نشون‌دهنده ادامه سکونت آدم از دوره اشکانی تا دوره صفوی در اون هستش.
قلعه بوینی یوغون از مهم‌ترین دژهای آذربایجان در دوران تاریخی و بالاترین جایگاه اسلام و حتی بعد از اون بوده.
به نظر می‌رسد موقعیت خاص طبیعی، وفور آب و غذا از دلایل انتخاب مکان قلعه بوده و به دلیل سرمای استخون‌سوز منطقه تاب مقاومت در زمستون واسه دشمنان تقریبا ناممکن بوده.
